Geschiedenis Eurovisiesongfestival

Het Eurovisiesongfestival is sinds 24 mei 1956 een jaarlijkse presentatie en competitie van liedjes en wordt uitgezonden op televisie door heel Europa; sinds 1967 wordt het festival ook in landen buiten Europa uitgezonden. Verder is het festival op het internet te volgen. Het festival heeft de naam te danken aan het Eurovision TV Distribution Network, een onderdeel van de Europese Radio-unie (EBU). Aan het songfestival kan ieder actief lid van de Europese Radio-unie meedoen, waardoor ook enkele landen die net buiten Europa liggen mee kunnen doen. Het betreft landen in Noord-Afrika, het Midden-Oosten en West-Azië. Sinds 2015 doet ook Australië mee aan het festival ondanks het feit dat het geen lid is van de Europese Radio-unie.

Voordat het Eurovisiesongfestival begint wordt het officieel geopend met de prelude van het door Marc-Antoine Charpentier gecomponeerde Te Deum.

Het eerste festival: 1956

• Deelnemers: België, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland, Duitsland en Zwitserland
• Het eerste songfestival, gebaseerd op het Italiaanse Festival van San Remo, was een geesteskind van de Europese Radio-unie. Het eerste festival vond plaats in 1956, toen zeven landen meededen, ieder met twee liedjes. Twee landen, Denemarken en Oostenrijk, werden gediskwalificeerd omdat hun aanmelding te laat binnenkwam. Het Verenigd Koninkrijk koos ervoor niet mee te doen, omdat daar al het Festival of British Popular Songs werd georganiseerd.
• Nederland had de eer het allereerste lied ooit op het Songfestival te mogen brengen. Het was De vogels van Holland gezongen door Jetty Paerl.

1957-1959

• In 1957 kwamen de drie "verloren landen" erbij, de komende jaren nog twee.
• Denemarken (1957), Oostenrijk (1957), het Verenigd Koninkrijk (1957), Zweden (1958), Monaco (1959).
• Noorwegen wilde ook meedoen in 1959, maar heeft zich uiteindelijk teruggetrokken.

1960-1969

• Al snel groeide het aantal deelnemende landen verder. De volgende landen debuteerden in de jaren zestig:
• Noorwegen (1960), Finland (1961), Joegoslavië (1961), Spanje (1961), Portugal (1964), Ierland (1965)
• In 1968 werd het festival voor het eerst in kleur uitgezonden.
• In 1969 was het de eerste en enige keer dat er meerdere landen tegelijk hadden gewonnen: Frankrijk, Nederland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk.

1970-1979

• De volgende landen debuteerden in de jaren zeventig:
• Malta (1971), Israël (1973), Griekenland (1974), Turkije (1975)
• Sommige landen trokken zich weer terug. Denemarken deed tussen 1966 en 1978 niet mee omdat de Deense omroep het festival een toonbeeld van slechte smaak vond. In 1970 trokken de andere Scandinavische landen, Oostenrijk en Portugal zich eenmalig terug na het debacle van 1969, toen er op het festival in Madrid vier winnaars waren. Datzelfde festival werd geboycot door Oostenrijk, vanwege het regime van dictator Franco in Spanje. In 1976 wilde Liechtenstein meedoen, maar omdat het land niet over een eigen nationale omroep beschikt kon dat niet doorgaan.
• Eerst waren het vooral de traditionele chansons die het goed deden op het festival. In 1974 won de Zweedse groep ABBA met Waterloo (en werd daarna wereldberoemd) en de intrede van popgroepen, en daarmee een stuk modernisering, was een feit. Waterloo werd in 2005 in het Deense Kopenhagen gekozen tot beste songfestivalhit aller tijden.

• Het festival in 1971 in Dublin zou in eerste instantie in Zwart-Wit worden uitgezonden, maar de BBC had genoeg geld om voor Ierland het festival uit te zenden in kleur.
• Na het festival van 1979 trok Monaco zich terug uit het festival. De eerstvolgende keer dat het land weer meedeed was 25 jaar later, in 2004.

1980-1989

• In de jaren tachtig kwamen er ook weer nieuwe landen bij:
• Marokko (1980), Cyprus (1981), IJsland (1986)
• Marokko debuteerde in 1980 en eindigde op de voorlaatste plaats met 7 punten. Hierna keerde Marokko nooit meer terug naar het festival.

1990-1999

• In de jaren negentig kwamen er wederom landen bij:
• Bosnië en Herzegovina (1993), Kroatië (1993), Slovenië (1994), Estland (1994), Hongarije (1994), Litouwen (1994), Polen (1994), Roemenië (1994), Rusland (1994), Slowakije (1994), Noord-Macedonië (1998)
• In 1992 waren er uiteindelijk 23 deelnemers, toen er zich nieuwe ontwikkelingen voordeden. Joegoslavië, of wat daarvan overbleef, zou voor de laatste keer deelnemen in 1992 met de zangeres Extra Nena. Op dat moment waren Slovenië en Kroatië reeds onafhankelijk en zonden het festival zelfstandig uit.
• Een flinke groep Oost-Europese landen die lid waren geworden van de EBU, wilde meedoen. Omdat 30 of meer landen op het songfestival iets te veel van het goede was, werd er na een proef met een voorronde voor "nieuwe" landen in 1993 in Ljubljana besloten tot een nieuw systeem, waarbij de landen die in de onderste posities eindigden - dit wisselde door de jaren heen tussen 5 en 8 landen - een jaar moesten overslaan. Voor België leverde dit meteen in 1994 al een jaar bankzitten op, vanwege de laatste plaats voor Barbara Dex. In 1995 trof Nederland hetzelfde lot, doordat Willeke Alberti het jaar daarvoor flink onderuit was gegaan met de 23e plaats van 25 deelnemers.
• In 1993 deden Kroatië, Slovenië en Bosnië en Herzegovina voor het eerst als onafhankelijke landen mee, en in 1994 volgden Litouwen, Estland, Roemenië, Polen, Rusland, Slowakije en Hongarije, enkele jaren later gevolgd door Macedonië.
• In 1993 was het tevens het laatste jaar dat Luxemburg, 5-voudig winnaar van het Eurovisiesongfestival, zou deelnemen aan het festival, daar het niet zeker meer wist of het aan de financiële verplichtingen zou kunnen voldoen wanneer het het festival zou winnen. Dit mag vreemd klinken aangezien Luxemburg een van de rijkste staten ter wereld is, maar de Luxemburgse omroep die de publiekeomroepfunctie heeft, RTL Tele Letzebuerg is - ondanks dat het onderdeel is van de grootste commerciële televisiegroep van Europa, maar van zeer bescheiden omvang. Italië liet het na 1997 (na al enkele jaren te hebben overgeslagen) afweten. De reden hiervoor is nooit officieel aangegeven, maar de nieuwe regel dat alle landen het festival voortaan live moesten uitzenden en de beperkte reclamemogelijkheden zouden hierbij een rol kunnen hebben gespeeld. Daarbij is het songfestival bij het Italiaanse publiek vrij onbekend en verre van populair. Het is daarom voor de Italiaanse omroep RAI commercieel veel minder interessant dan het nationale San Remo-festival.
• Overigens werd het afvalsysteem na enkele jaren tijdelijk (1997-2001) vervangen door een systeem waarbij de landen met het laagste puntengemiddelde over de laatste vijf jaar afvielen. In 1996 was er een interne voorronde waaraan alle landen die dat wensten mee mochten doen. Toen echter Duitsland, een van de grootste financiële ondersteuners van het festival, hierbij afviel werd besloten dat de vier landen die het meest bijdragen (naast Duitsland ook Spanje, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) elk jaar mochten deelnemen, ongeacht hun resultaten. Deze regel werd overigens pas in 1999 van kracht en geldt nog steeds, maar kwam in het geding na het festival van 2005 toen deze landen de vier slechtste resultaten behaalden.
• Vanaf 1997 ging het songfestival verder met zijn tijd mee. Beslisten hiervoor de jury's (bestaande uit een mix van vakmensen en mensen die juist niets met de muziekwereld te maken hadden) over de te geven punten, vanaf nu waren het de mensen thuis die door middel van televoting per telefoon, en later ook per sms, de winnaar konden aanduiden. In 1997 kon dit in slechts vijf landen, maar in 1998 deden bijna alle deelnemende landen hieraan mee, en sinds 2004 is televoting verplicht in alle landen.

2000-2009

• De volgende landen debuteerden in het eerste decennium van de 21e eeuw:
• Letland (2000), Oekraïne (2003), Andorra (2004), Albanië (2004), Wit-Rusland (2004), Servië en Montenegro (2004), Bulgarije (2005), Moldavië (2005), Armenië (2006), Georgië (2007), Montenegro (2007), Servië (2007), Tsjechië (2007), Azerbeidzjan (2008), San Marino (2008).
• In 2004 was er opnieuw een golf van nieuwe deelnemers en ook Monaco kwam na een lange afwezigheid weer terug. Om dit mogelijk te maken werd het reglement grondig herzien. Voortaan zou er een voorronde komen, enkele dagen voor het festival, waaruit de 10 beste liedjes zouden doorstoten naar de grote finale. De landen die het voorafgaande jaar bij de beste 10 waren geëindigd kregen gegarandeerde toegang tot de finale.
• Het festival van 2004 werd gehouden op 12 en 15 mei in de Turkse stad Istanboel en gepresenteerd door Meltem Cumbul en Korhan Abay. Winnares was de Oekraïense zangeres Ruslana met Wild dances. Opvallend is dat sinds de winnaar bepaald wordt door televoting, het visuele aspect, of de act, meer dan ooit van belang lijkt te zijn. 2004 was wat dat aangaat geen uitzondering: het winnende nummer werd gebracht met een wervelende dansshow. Nederland en België eindigden op dit songfestival in de lagere regionen (respectievelijk 20e en 22e plaats op 24 deelnemers in de finale) en moesten derhalve in 2005 aan de voorronde deelnemen.
• Het festival in 2005 vond plaats in Kiev op 19 en 21 mei. Het was meteen ook een jubileum, namelijk het 50ste Eurovisiesongfestival. Het evenement werd gewonnen door de Griekse Elena Paparizou met het nummer My number one. Wederom waren er nieuwe deelnemende landen (zie boven). Hongarije was na een afwezigheid van 7 jaar weer terug. Libanon zou eigenlijk het derde debuterende land zijn, met het hooggeprezen Franse liedje Quand tout s'enfuit met zangeres Aline Lahoud, maar Libanon wilde het liedje van Israël niet uitzenden omdat de Libanese omroep hier wettelijk niet toe gerechtigd is (zie ook: Libanon en het Eurovisiesongfestival). Volgens de reglementen echter moeten de deelnemende landen alle andere bijdragen uitzenden, zowel in de halve finale als in de finale. Ook Tsjechië zou voor het eerst deelnemen, maar liet reeds voor de diskwalificatie van Libanon verstek gaan. Daardoor was het aantal deelnemers uiteindelijk 39, een recordaantal.
• Op 22 oktober 2005 was er een 2,5 uur durende jubileumuitzending 50 jaar Eurovisiesongfestival vanuit Kopenhagen, waarbij enkele ex-deelnemers waaronder Johnny Logan en Dana International optraden. De Zweedse groep ABBA won dit festival met hun lied Waterloo. Waterloo was in 1974 het winnende liedje van het Eurovisiesongfestival.
• Ook in 2006 in Athene was er een debuterend land: Armenië. Dat land scoorde meteen een 8e plek en daarmee een direct ticket naar de finale van 2007. Winnaar werd de Finse band Lordi. Dit was de eerste keer dat Finland het festival won. Georgië zou dit jaar tevens een nieuwkomer zijn, maar de Georgische omroep gaf aan niet te kunnen voldoen aan de participatiekosten van € 50 000. Oostenrijk trok zich in 2006 terug omdat men het festival niet meer vindt passen bij de huidige Oostenrijkse muziekwereld. Voor meer over dit festival van 2006, zie: Eurovisiesongfestival 2006.
• In 2007 deed Georgië wel mee. Ook Tsjechië (zie ook: Tsjechië en het Eurovisiesongfestival) debuteerde in 2007. In 2007 kwamen ook Oostenrijk en Hongarije terug op het podium in Helsinki. Voor 2008 toonde San Marino interesse om te debuteren. Italië wilde in 2008 na 10 jaar afwezigheid terugkeren. In 2007 won Servië het Eurovisiesongfestival. Op deze manier bleef de traditie van de 21e eeuw overeind: telkens won een land voor de eerste keer.
• De editie van 2008 vond plaats in Belgrado, Servië. Voor het eerst in de geschiedenis werden er twee halve finales gehouden: de eerste op dinsdag 20 mei, de tweede op donderdag 22 mei. De finale werd gehouden op 24 mei en werd gewonnen door Rusland. Zanger Dima Bilan, die al eerder namens Rusland meedeed, won met het nummer Believe.
• Voor de editie van 2009 in Moskou werd opnieuw een jury ingevoerd, die voor de helft van het totale aantal punten ging meetellen (de andere helft blijft het resultaat van televoting). Winnaar werd Alexander Rybak. Met Fairytale haalde hij 387 punten, de hoogste score tot er in 2016 een nieuwe puntentelling kwam waarbij landen twee keer 12 punten mogen uitdelen.

2010-2021

• Australië deed op het Eurovisiesongfestival in 2015 voor het eerst mee.
• 2010 - Het optreden van Spanje werd tijdens de act door Jimmy Jump verstoord, een Spanjaard die erom bekendstaat grote publieke evenementen te verstoren.
• Bij het songfestival ging hij tussen de dansers zitten en deed met de act mee. Al snel werd hij van het podium verwijderd. Als gevolg hiervan werd aan het einde van de reeks liedjes een herkansing voor de Spaanse inzending toegestaan. Jump kreeg voor deze verstoring een boete van 15.000 Noorse kronen.

• De uiteindelijke winnaar van het Eurovisiesongfestival 2010 was Lena voor Duitsland.
• 2011 met 43 landen - Italië keerde na 13 jaar afwezigheid terug. Ook Hongarije, Oostenrijk en San Marino keerden terug. 43 landen was een evenaring van het record uit 2008. Voor de eerste keer werd van een vertigoshot gebruikgemaakt, tijdens de opening.
• 2012 met 42 landen - Polen en Armenië waren afwezig, maar Montenegro was er voor het eerst sinds 2009 weer bij. De inzending van Zweden, Loreens Euphoria, won deze editie. Voor het eerst werd het vertigoshot tijdens een optreden gebruikt, de groep Izabo uit Israël.
• 2013 met 39 landen - Deze editie werd gewonnen door Denemarken met het nummer Only teardrops van Emmelie de Forest.
• 2014 met 37 landen - Oostenrijk won met Conchita Wurst en diens Rise like a phoenix.
• 2015 met 40 landen - Er deden drie landen meer mee dan met de editie van het jaar daarvoor. Het motto Building Bridges werd in praktijk gebracht door het uitnodigen van Australië dat jaar. Verder keerde Tsjechië voor het eerst sinds 2009 terug naar het liedjesfestijn terwijl Oekraïne voor het eerst sinds 2003 niet deelnam. Cyprus en Servië namen na een jaar van afwezigheid ook weer deel. China zond het festival voor de eerste keer uit. Zweden won met het lied Heroes, gezongen door Måns Zelmerlöw.
• 2016 met 42 landen - Er zouden eerst 43 landen meedoen, maar Roemenië werd een paar weken voor het festival gediskwalificeerd. Portugal trok zich terug en Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Kroatië en Oekraïne maakten hun rentree. Australië keerde terug als reguliere deelnemer, waardoor het deze keer in een halve finale moest strijden om een finaleplaats te bemachtigen. Het werd in de finale werd tweede. Winnaar werd Oekraïne, met het door Jamala gezongen lied 1944.
• 2017 met 42 landen - De Russische zangeres Joelia Samojlova kreeg een inreisverbod voor Oekraïne opgelegd, omdat zij na de annexatie van de Krim in 2014 een concert op het schiereiland de Krim had gegeven, terwijl ze daar vanuit Rusland was binnengekomen, wat voor Oekraïne illegaal is. Vanwege dit incident trok Rusland zich terug, Bosnië en Herzegovina daarna ook. Portugal en Roemenië deden wel mee, waardoor de teller weer op 42 landen kwam. De winnaar van 2017 werd Portugal, met Amar pelos dois van Salvador Sobral.
• 2018 met 43 landen - Rusland keerde terug op het festival na het verbod op deelname van Joelia Samojlova in 2017. Israël won het festival voor de vierde keer.
• 2019 met 41 landen - Ondanks dat Oekraïne een kandidaat geselecteerd had, trok het land zich terug. Nederland won het festival, na 44 jaar, voor de vijfde keer, dankzij Duncan Laurence en zijn song Arcade.
• 2020 met 41 landen - Deze editie van het songfestival werd afgelast wegens de coronapandemie. Wel werd op de geplande finaleavond als alternatief de show Eurovision: Europe Shine a Light uitgezonden. In de uitzending waren videoclips te zien van de aan het Eurovisiesongfestival 2020 deelnemende acts.
• 2021 met 39 landen - In eerste instantie zouden er 40 landen meedoen, aangezien Armenië zich terugtrok voor deze editie. Wit-Rusland zou ook meedoen met het lied Ja nautsjoe tebja, maar omdat het een politieke boodschap bevatte met steun voor de Wit-Russische president moest er een ander liedje komen. Aangezien Wit-Rusland geen ander liedje stuurde dat wel met de regels overeenkwam werd het op 26 maart 2021 officieel gediskwalificeerd.

Regels:

Behalve bij het eerste festival, toen slechts zeven landen deelnamen, dingt per land één liedje mee. Vanwege een groeiend aantal potentiële deelnemers is sinds 1993 gezocht naar verschillende manieren om het aantal deelnemers te beperken, zodat ook de landen uit het voormalige Oostblok, die zich vanaf dat jaar aanmeldden, mee konden doen zonder dat het programma te lang werd. Een liedje mag niet langer duren dan drie minuten.

Het huidige reglement geeft aan dat per land maximaal zes uitvoerders op het podium mogen staan. Die moeten uiterlijk op 31 december van het jaar van deelname minimaal 16 jaar oud zijn. Er is geen restrictie voor wat betreft hun nationaliteit, zodat bijvoorbeeld de Canadese Céline Dion Zwitserland kon vertegenwoordigen. Ook enkele kleinere landen, zoals Monaco en Luxemburg, namen vaak hun toevlucht tot buitenlandse artiesten. In de periode van 1973 tot en met 1976 en vanaf 1999 is het toegestaan in elke willekeurige taal te zingen. Veel landen kiezen sindsdien voor het Engels omdat men vindt dat men in deze taal het publiek beter kan bereiken.

Bron: Wikipedia Eurovisiesongfestival